ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Од целата оваа ситуација, која е прилично тешка за психофизичко издржување – земајќи ги во предвид многуте неисплатени плати, долгиот процес на трансформација на претпријатието во приватна сопственост, а во некои размери и лошата, а на моменти и непријателска работна атмосфера  – В.И. ја гледа, условно речено, добивката од добивањето на овој судски спор.

Во годините после влегувањето на странскиот инвеститор, условите за работа наместо да се подобруваат полека почнуваат да се влошуваат, а меѓусебно потпишаниот договор меѓу работниците и новите газди, во кој беа регулирани меѓусебните права и обврски, остана само мртво слово на хартија...

Работникот Љ Х од Велес (сега 50-годишен) беше во стален работен однос во АД „Киро Ќучук“ – една од велешките големи компании од градежниот сектор, со над 800 вработени кои, во транзицијата, неуспешно се трансформираа од страна на локални моќници.

Митревски ја прифати прераспределбата и оттогаш тој е повторно во редовен работен однос во НУЦК.

3 Во оваа компанија од фармацевтската дејност, во којашто има- ше околу 35 вработени, според систематизацијата на работните места, таа ја извршуваше задачата на фармацевтски техничар, работејќи сменска работа со дежурства на шалтер – непосредно во контакт со пациентите.

Можеби на прв поглед се чини дека, во ваква строга поставеност на нештата, нема простор за никаков проблем – бидејќи тешко може да се наиде на пречка во јасно дефинирани услови.

Вработените во ТП „Центро“, кој беа околу 500-600 на број, беа организирани во синдикат, чиј член беше и Јаневски.

Покрај ова, значително се влошува работната атмосфера и почнуваат да се кршат работничките права на тамошните вработени.

Во поглед на работната атмосфера – условите за работа во организацијата беа генерално добри.

Иако долги години формално е член и редовно плаќа членарина, тој никогаш непосредно и поактивно се нема вклучено во синдикални активности – со исклучок на едно учество во штрајк 60 организиран од СОНК (ја почитуваше одлуката на синдикатот и се солидаризираше со неговите колеги преку „бојкот“ т.е. неизвршување на работните задачи).

Нејзиното работно место беше комерцијалист и, пред да настане конкретниот спор опишан подолу, имаше 14 години работен стаж во истата фирма.

Непосредно после приватизацијата, може да се каже дека фирмата продолжува речиси со истиот обем на активности како и пред тоа, а работните услови и меѓучовечките односи се на ниво како и дотогаш, односно сосема солидни и на едно коректно ниво.

Ваквата систематизација, во 2008-та, ја врши тогаш новоназначената директорка (С.Гавриловиќ).

Работната атмосфера во претпријатието ја красеше „работнички дух“.

Работната атмосфера во фирмата, барем во времето кога се работеше „турбо“, беше пристојна и релативно добра – иако и тогаш нормите, на кои работеа претежно работничките, беа вртоглаво високи [на пример, една работничка која работеше на боење на сервисите со златен пораб, во текот на осум работни 248 часа, требаше да изврти минимум 3.600 чинии и сама, без ничија помош, да ги пренесе до палета за сортирање!?].

Тој своите работни задачи ги остваруваше на повеќе различни локации од многуте објекти, постројки и подружници на „Водостопанство Вардар“.

Работната атмосфера беше сосема в ред – вработените немаа поплаки ниту, пак, некакви меѓусебни препирања или нетрпеливости.

2 Работната атмосфера во претпријатието, особено пред крајот на т.н. „транзициски период“, беше прилично стресна и напната – затоа што следуваше болен период на трансформација и се очекуваше голем број на работници [вкупно преку 700 вработени], да бидат прогласени за технолошки вишок.

Битно е да се нагласи дека работната атмосфера после окончувањето на спорот и враќањето на работа е коректна.

Работната атмосфера стана особено тешка.

Овој синдикат, чие целосно име беше Независен синдикат на сообраќајниот пер- сонал на железничарите на Македонија, а од 2005 се преименува во Асоцијација на независни синдикати на сообраќајниот персонал на железничарите на РМ – „Железничари“, уште од порано т.е. од самото формирање не беше и не е дел од ССМ и дејствува сосем самостојно и независно.

Парничните трошоци , кои исто така паднаа на товар на тужениот, изнесуваа 3.000 денари и ги опфаќаа само судските такси за поднесување тужба и за донесување одлука.

Со намалувањето на продажбата и лошото раководење настанаа услови за влошување на работната атмосфера и условите за работа, како и нередовност на платите и нивно исплаќање во најразлични производи од компании кои своите обврски ги подмируваа со компензација т.е. взаемно пребивање на побарувањата или нивно намирување во натурален облик.

Сепак, барем во одделот каде што таа работеше, постоеше солидарност и добра соработка меѓу колегите.

Работната атмосфера и условите за работа во Синдикатот беа солидни.

Инаку, во моментов, има три полициски синдикати кои го покриваат неговиот сектор, но –  според него –  ниеден не е реално активен во однос на правата на работниците, првенствено поради политичките влијанија и притисоци.

Во фабриката имаше основано синдикална организација, која беше член и на гранковиот синдикат при ССМ – меѓутоа Ангелеска, поради оправдана недоверба кон раководната структура, не беше член на овој синдикат.

Поранешното име на оваа гигантска фабрика за порцелан беше „Борис Кидрич“ и во време на СФРЈ таа беше меѓу најпознатите и најголеми фабрики кои го покриваше речиси целиот југословенски пазар.

Работничката В И од Скопје (сега 50-годишна) беше вработена во ДПСУ „Електрометал“ АД Скопје – претпријатие што се бави со трговска дејност, и тоа со договор за вработување на неопределено време.

Освен притисокот врз здравјето од тамошната мачна работна атмосфера, постоеше и притисок од страна на тогашната извршна власт – која, според В.И., бесправно земала, давала и продавала дел од производите со кои работела фирмата, а работниците не добивале никаков надомест за тоа!?

Имено, зачленувањето во синдикатот се случуваше по автоматизам, па секој што ќе се вработи во фирмата стануваше и член на синдикатот!?

Додека во склоп на ЦК работеше Клуб-кафеаната, работната атмосфера и меѓучовечките односи во установата беа коректни и сосема во ред.

Марковски, почестен и задоволен што остана вработен и тоа на истото работно место, не ни претпоставуваше дека периодот што следи ќе биде сосем спротивен од неговите очекувања.

Работната атмосфера е тешко да се дефинира во целост, бидејќи В.И. смета оти токму поради оваа хиерархиска поставеност во фирмата се предизвикуваше непотребно сепарирање меѓу вработените и создавање на внатрешни табори.

Според систематизацијата на работните места таа првично работеше на работно место стручен соработник во Стручна служба, а од мај 1998 беше распоредена на функцијата раководител на Службата за материјално-финансиско работење, за којашто се бара завршено високо образование – економски факултет.

Во делот каде што тој, беше претпоставен немаше никакви проблеми.

Во поглед на работната атмосфера во оваа установа, за период кога беше директор – Зефиќ оправдано смета дека не може објективно да ја анализира ситуацијата од перспектива на останатите вработени, бидејќи таа ним им беше „надредена“.

Таа беше врабо- тена во ова друштво за производство на производи од порцелан и керамички плочки, со договор за работа на неопределено време, уште од 1980 година, односно 19 години пред да настане подолу- опишаниот работен спор.

4 Работната атмосфера, особено по доаѓањето на новите газди и смената на дотогашната сопственичка структура, почна забрзано и значително да се „вжештува“: беше поставена нова директорка која ги тераше вработените да работат и за викенди, без да бидат 218 соодветно платени за тоа; се работеше и по цели денови – од 7 часот наутро до 21 часот навечер, под образложение дека на вработените „им фалеле работни саати“ за да ја остварат предвидената норма; перманентно некој од вработените работеше и на празници – без за тоа да добие надоместок [дневница] или, пак, слободен ден; а беше вршен и перманентен мобинг врз работниците – преку разни средства на вознемирување (на пример, тие беа тенденциозно казнувани за измислени „прекршоци“ и дисциплински повреди; често, при пописот на лековите, беа лажно обвинувани дека имаат наводен кусок, односно „минус“ во касата – дури и по неколку илјади денари, а којшто потоа требаше да го надокнадат од свој џеб; беа терани солидарно да учествуваат во плаќањето на сметката за фиксен телефон кој го користеа исклучиво за службена комуникација и сл.).

За работната атмосфера во претпријатието нашиот соговор- ник вели дека имаше „и добри и лоши времиња“.

Судијката (М.Панговска), по добиената писмена изјава за признание – поднесена во јули 2003 – од страна на директорот на туженото претпријатие, донесе пресуда врз основа на признание со којашто во целост го уважи нејзиното тужбено барање и го задолжи тужениот да и исплати:3 а) на име неисплатени плати – сума од 116.917 МКД (1.900 ЕУР); и б) на име неисплатени придонеси за пензиско и инвалидско оси- гурување да уплати во ФПИОМ – сума од 74.523 МКД (1.220 ЕУР).

Работната атмосфера во фабриката беше прилично напната: работното време не беше стриктно почитувано од страна на генералниот директор (Г. Рафајловски), потоа работниците беа преместувани од едно работно место на друго по негова желба и сл. – што значи, можеме да констатираме дека, практично владееше еден вид на несанкционирано самоволие на директорот, како да оваа државна фабрика небаре е негова приватна сопственост.

Имаше остварен работен стаж од 28 години во истото ова претпријатие, кадешто работеше како комерцијалист.

Меѓутоа, како што одминува времето работите почнуваат да се влошуваат...

Работната атмосфера во фирмата, особено по промената на раководниот кадар, стана доста напната и непријатна – се доцнеше со платите, не се работеше со ентузијазам и вработените беа почесто со лошо расположение.